Quê tôi vùng biển, nơi quanh năm ngai ngái mùi cá khô phơi mừng trong nắng gió. Cái mùi ấy sẽ rất khó chịu với dân đồng bằng, thành thị nhưng với người dân miền Biển quê tôi, nó cũng như bao mùi hương đậm đà khác. Bởi lẽ, nhờ những con cá khô, tôm, ruốc... đã nuôi tôi khôn lớn, ăn học nên người.

Mẹ tôi làm nghề thu mua cá biển mang về xẻ thịt phơi khô. Nhớ hồi còn nhỏ, tôi rất dị ứng với cái mùi tanh của cá và thường bịt mũi khi mẹ bước vào nhà nhưng rồi lớn lên, tôi hiểu hết nỗi vất vả ấy và thương mẹ vô bờ. Cứ mỗi lần về thăm nhà, thấy mẹ đứng phơi cá khô là tôi rón rén vòng ra phía sau ôm lấy mẹ. Mẹ bảo: “Ông tướng, tránh xa rôi ra kẻo lại bắt đền tôi bộ đồ mới của ông đấy. Vào nhà rửa tay, rửa mặt rồi dùng cơm đi. Mẹ có làm sẵn món mà con thích đó. Nhớ hâm lại cho nóng, ăn mới ngon”. Mẹ tâm lý ghê, biết tôi thích món khô cá đổng chưng gừng nên lúc nào tồi về thăm nhà là có ngay món đó.

Cá đổng là một loài cá biển, có da màu hồng, thịt ngọt, dẻo và thơm. Dù là cá tươi hay làm khô đều không mất đi cái vị ngon đặc trưng ấy. Riêng tôi vẫn thích nhất là món khô cá đổng chưng gừng. Món này mẹ tôi làm rất ngon. Nhà có sẵn cá khô, chỉ việc mang vào ngâm với nước ấm có pha chút chanh hoặc giấm, đường để cá khô nhả bớt chất mặn, sạch bụi. Chanh và đường sẽ thấm vào cá khô, trung hòa vị muối. Ngâm nước cũng là cách để thịt cá khô mềm lại, dẻo hơn.

Chừng 5 phút, mẹ vớt cá ra rổ cho ráo nước, sau đó cho vào cái tô to. Trong ấy có sẵn tóp mỡ lợn, tiêu, gừng xắt sợi, ớt cùng với bột ngọt, đường (không cần để muối vì cá khô đã mặn). Giờ thì đặt tô vào chiế nồi có nước bên dưới và đun bếp nấu liu riu. Cá khô vốn dĩ đã tái bởi ánh nắng mặt trời nên chưng chừng 5-7 phút là có thể dùng được. Khi mở vung ra, mùi thơm tỏa ra làm tôi nuốt nước miếng.

Món này dùng với cơm nhưng cơm nguội ngon hơn vì món ăn vốn đã cay, nồng, nóng mà gặp cơm cũng nóng thành ra giảm đi vị ngon. Cá đổng chưng gừng tuy dân dã nhưng khi ăn, tôi cảm nhận được sự sang trọng, đặc biệt bởi trong cái vị ngon ấy có tình yêu thương của mẹ dành cho tôi.